Jeugd en veiligheid

Toelichting

Overlast van rondhangende jongeren
De Veiligheidsmonitor is een groot bevolkingsonderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap van veelvoorkomende criminaliteit en vindt elke twee jaar plaats. Het wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ook inwoners van Zaanstad vragen we onder meer naar hoeveel overlast zij van rondhangende jongeren beleven. Het opgenomen % betreft het aantal inwoners dat veel overlast ondervindt. De meest recente meting is van 2023. De overlast is ongelijk verdeeld over Zaanstad. Sommige buurten hebben aantoonbaar meer overlast van rondhangende jongeren en de problematiek neemt toe. De gemeente en partners hebben extra maatregelen getroffen om die aan te pakken. Die hebben enige tijd nodig voordat de effecten zichtbaar zijn. In 2025 is de volgende meting van de Veiligheidsmonitor. De streefwaarde is een vermindering.

Ervaren overlast groepen jongeren in eigen buurt
Uit de Zaanpeiling, het inwonersonderzoek van Zaanstad, bleek dat inwoners in 2023 meer overlast hebben ervaren. In Zaanstad zijn enkele locaties waar de overlast hardnekkig is en blijft toenemen. Bij de Voorjaarsnota zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de aanpak van onder meer overlast in Saendelft. Ook investeren we extra in de samenwerking om jeugdproblematiek in Zaanstad Noord als zodanig en in Zaanstad-Oost  aan te pakken. Het doel van deze inspanningen is vermindering van de overlast.

Incidenten overlast jeugd
Dit zijn de meldingen die rechtstreeks bij de politie worden gedaan. Het aantal jeugdgerelateerde incidenten steeg in 2020 en 2021 fors. Corona en de verschillende lockdowns hebben daar een rol in gespeeld. In 2022 daalde dit bovengemiddeld snel, om in 2023 het laagste niveau te bereiken. Het aantal meldingen is sindsdien toegenomen naar het niveau van 2022 en lijkt zich te stabiliseren. De streefwaarden van het aantal meldingen die tot nu toe in 2024 ontvingen, hebben we doorgetrokken naar 2025 en 2026. De overwegingen om die aan te houden zijn dat we weten dat niet elk incident wordt gemeld. De gemeente voert actief campagne in sommige wijken om de meldingsbereidheid te vergroten. Ook voeren we een meerjarige brede aanpak uit, die moet leiden tot afname van overlast gevend gedrag van jongeren. Daarom verwachten we voor 2025 en 2026 een stabilisering tot lichte daling.    

Aantal problematische jeugdgroepen in aanpak
De groepsscan is een inventarisatie-instrument van de politie waarin overlast, criminaliteit en zorgsignalen rondom (leden van) groepen en/of netwerken in kaart worden gebracht. De gemeente gaat extra inzetten op de aanpak van groepen, vandaar de stijging.

Casussen PGA
Dit betreft het aantal Zaanse jongeren dat in een persoonsgerichte aanpak (PGA) is opgenomen. De gemeente investeert al enige tijd in een betere samenwerking met partners en dat leidt er toe dat meer jongeren in beeld komen en worden aangemeld. Dat zal meer casussen opleveren.

1. Vergroten weerbaarheid jeugd
In samenwerking met de partners voeren we een groot aantal activiteiten uit om de weerbaarheid van de jeugd te vergroten tegen de verlokkingen van georganiseerde (drugs)criminaliteit. Het gaat onder meer om een op risicojongeren gericht breed preventief programma tegen ondermijnende criminaliteit met aandachtsgebieden Zaanstad-Noord en Zaanstad-Oost.
We werken samen met het onderwijs. Jongeren en hun gezinnen krijgen hulp om bijvoorbeeld (weer) deel te nemen aan school, stage, bijbaan, werk, sport en sociale activiteiten.

2. Verbeteren van de informatiepositie
We maken een integraal beeld en een gedeelde analyse van de jeugdcriminaliteit en overlast. We brengen veiligheidsinformatie, informatie over aanwezige sociale (multi)problematiek en risicofactoren bij elkaar. We investeren in onze informatiepositie online. Zo worden onderlinge verbanden en trends meer inzichtelijk en kunnen we met partners effectiever onze mensen en middelen inzetten. Een analist van team Jeugd en Veiligheid neemt de regie om dit met de partners tot stand te brengen. We beginnen in Zaanstad-Noord en Oost en breiden dit stap voor stap uit naar de gehele gemeente.

3. Eerder signaleren en preventief optreden
We verbeteren de informatiepositie van de gemeente en de operationele samenwerking van de professionals op straat. Zo kunnen we effectiever werken aan het stoppen van problematisch gedrag zoals spijbelen, geluidsoverlast en troep veroorzaken op straat, gebruik van drugs en/of het verhandelen ervan en/of het verheerlijken en gebruiken van geweld (bijvoorbeeld wapenbezit). Ook nemen we maatregelen op locaties waar veel overlast en incidenten zijn. Dat doen we door in de wijken zelf meer verantwoordelijkheid bij de professionals te leggen en meer efficiënte afstemming te organiseren, in de vorm van preventieve jeugdoverleggen (PJO).

4. School en veiligheid
De schoolbesturen, gemeente, politie, jongerenwerk en andere partners hebben allemaal een belangrijke verantwoordelijkheid op het gebied van schoolveiligheid. Om goed invulling te geven aan deze verantwoordelijkheden wordt het Convenant School en Veiligheid opgesteld en gaan we samenwerken in kernteams. Op deze manier ontstaat er een gecoördineerde en integrale veiligheidsaanpak.

5. Persoonsgerichte aanpak en aanpak van overlastgevende en criminele jeugdgroepen
Bij jongeren en jongvolwassenen tot en met 23 jaar die in de criminaliteit terechtkomen, zetten we  de 075-aanpak of de persoonsgerichte aanpak risicojongeren in. Deze wordt met de partners uit het netwerk Zorg- en Veiligheidshuis vormgegeven. Groepen jongeren die hardnekkig overlast veroorzaken of bij criminele activiteiten betrokken raken, krijgen te maken met onze groepsaanpak. We evalueren regelmatig de kwaliteit van onze aanpakken, passen relevante nieuwe (wetenschappelijke) inzichten toe en ontwikkelen nieuwe interventies.

6. Aanpak overlast en criminaliteit in Zaanstad-Noord
In samenhang met het gebiedsplan Saendelft voeren we de bestuursopdracht Jeugd & Veiligheid Zaanstad-Noord uit om de geweldscriminaliteit onder jongeren terug te dringen.

7. Zaanstad-Oost
In samenwerking met het team ondermijning van de gemeente Zaanstad en de partners van het PACT Zaanstad-Oost richten we een afgestemde operationele aanpak van jeugdoverlast- en criminaliteit in. Ook leveren we onze bijdrage aan de preventieve doelstellingen van deze bestuursopdracht.

Beïnvloedbaar
Er is geen sprake van beïnvloedbare kosten         

Beperkt beïnvloedbaar
Er is geen sprake van beperkt beïnvloedbare kosten         

Niet beïnvloedbaar
Er is geen sprake van niet beïnvloedbare kosten         

Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit zijn kosten op het gebied van jeugd en veiligheid, zoals Halt, huur jongerencentrum en jeugdoverlast (€ 0,2 mln).