Overzicht van incidentele baten en lasten
In de gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht' dienen te zijn. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat gemeenten structurele lasten moeten dekken met structurele baten. Om inzicht in de structurele en incidentele lasten en baten te geven, maakt het onderstaande overzicht deel uit van de begroting.
Het onderscheid tussen incidenteel en structureel is niet altijd even helder. De commissie BBV heeft daarom in een notitie dit onderscheid meer ingekaderd. De richtlijn is dat, als de tijdelijke baten en/of lasten zich gedurende maximaal drie jaar voordoen, het gaat om ‘eenmalige zaken’. Voor onttrekkingen aan reserves wordt in beginsel gesteld dat deze incidenteel van aard zijn. Onderstaand een nadere verheldering:
- Incidentele baten en lasten zijn baten en lasten die onder ongewijzigd beleid en omstandigheden voor maximaal drie jaar vaststaan. Rijksbijdragen, subsidies en projecten die langer dan 3 jaar lopen, maar waar vooraf van bekend is dat die bijdrage, subsidie of het project op termijn stopt, worden als incidenteel beschouwd.
- Toevoegingen en onttrekking aan reserves en voorzieningen worden in principe als incidenteel beschouwd.
- Indien bestaand structureel beleid, niet zijnde een tijdelijke geldstroom, binnen drie jaar een wijziging ondergaat dan worden de daarmee samenhangende baten en lasten in het begrotingsjaar niet als incidenteel aangemerkt.
In onze financiële verordening die in december 2023 is vastgesteld is artikel 15 gewijd aan de incidentele baten en lasten. Hier is opgenomen dat:
- In het overzicht incidentele baten en lasten dat in de begroting en jaarrekening op grond van het BBV dient te worden opgenomen worden incidentele baten en lasten gespecificeerd en toegelicht vanaf € 200.000. Incidentele baten en lasten kleiner dan € 200.000 worden als ‘overige’ per programma opgenomen. Dit grensbedrag geldt niet voor incidentele baten en lasten als gevolg van dotaties en onttrekkingen aan de reserves, deze worden altijd apart opgenomen.
- Het college presenteert behalve het overzicht incidentele baten en lasten in de begroting ook het overzicht structureel begrotingssaldo.
(Bedragen x €1.000)
Structurele baten en lasten | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
Saldo baten en lasten | 4.210 | 28.385 | 14.427 | 12.668 |
Toevoegingen reserves | 53.290 | 42.784 | 21.354 | 15.030 |
Onttrekkingen reserves | -57.500 | -52.456 | -18.444 | -9.208 |
Begrotingssaldo na bestemming | 0 | 18.713 | 17.337 | 18.490 |
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 4.621 | 6.383 | 832 | 2.885 |
Structureel begrotingssaldo | -4.621 | 12.330 | 16.505 | 15.605 |
(Bedragen x €1.000)
Incidentele baten en lasten | Exp / Res | Lasten / Baten | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|---|---|
Kansengelijkheid - | Exploitatie | Baten | -22.416 | -16.745 | -947 | -1.648 |
De evenwichtige gemeente | Exploitatie | Lasten | 22.295 | 22.271 | 1.008 | 1.709 |
Reserve | Baten | -15.416 | -17.883 | -614 | -267 | |
Reserve | Lasten | 15.010 | 11.719 | 400 | 400 | |
Totaal Kansgelijkheid | -527 | -638 | -154 | 194 | ||
Verstedelijking - | Exploitatie | Baten | -40.971 | -91.687 | -45.370 | -4.541 |
De leefbare gemeente | Exploitatie | Lasten | 43.226 | 96.421 | 44.682 | 5.244 |
Reserve | Baten | -4.658 | -3.147 | -2.053 | -3.829 | |
Reserve | Lasten | 7.898 | 9.430 | 6.773 | 6.025 | |
Totaal Verstedelijking | 5.493 | 11.017 | 4.031 | 2.899 | ||
Duurzaamheid - | Exploitatie | Baten | -4.450 | -2.746 | -2.635 | -2.635 |
De duurzame gemeente | Exploitatie | Lasten | 7.763 | 5.023 | 4.137 | 2.635 |
Reserve | Baten | -6.222 | -5.209 | -2.937 | -421 | |
Reserve | Lasten | 4.268 | 1.633 | 366 | 366 | |
Totaal Duurzaamheid | 1.359 | -1.299 | -1.070 | -55 | ||
Gezondheid - | Exploitatie | Baten | -2.688 | -2.045 | -98 | 0 |
De gezonde gemeente | Exploitatie | Lasten | 3.109 | 2.134 | 180 | 41 |
Reserve | Baten | -345 | -345 | -345 | - | |
Reserve | Lasten | - | - | - | - | |
Totaal Gezondheid | 75 | -256 | -264 | 41 | ||
Economie, kunst & cultuur - | Exploitatie | Baten | - | - | - | - |
Welvarende gemeente | Exploitatie | Lasten | 539 | - | - | - |
Totaal Economie, kunst & cultuur | 539 | - | - | - | ||
Veiligheid - | Exploitatie | Baten | -1.287 | - | - | - |
De veilige gemeente | Exploitatie | Lasten | 183 | - | - | - |
Totaal Veiligheid | -1.104 | - | - | - | ||
Samen werken aan Zaanstad | Exploitatie | Baten | -90 | - | - | - |
Exploitatie | Lasten | 475 | 1.015 | - | - | |
Reserve | Baten | -35 | -1.015 | - | - | |
Reserve | Lasten | 210 | 193 | 175 | 175 | |
Totaal Samen werken aan Zaanstad | 560 | 193 | 175 | 175 | ||
Financiën | Exploitatie | Baten | 6.960 | - | - | - |
Financiën | Reserve | Baten | -8.733 | -2.633 | -1.886 | -369 |
Totaal Financiën | -1.773 | -2.633 | -1.886 | -369 | ||
Totaal | 4.621 | 6.383 | 832 | 2.885 |
In de bijlage reserves is het verloop van de reserves per begrotingsprogramma te vinden. De (grotere) incidentele baten en lasten in de exploitatie worden hieronder toegelicht.
Programma kansengelijkheid:
De onderstaande activiteiten hebben een incidenteel effect op het programma kansengelijkheid:
- Opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Hiervoor zijn lasten en baten (rijksbijdrage) begroot van € 15 mln. begroot. Dit loopt via de bestemmingsreserve, die hiervoor is gevormd.
- De noodopvang van asielzoekers genereert extra lasten en baten van € 0,90 mln. De extra lasten worden gecompenseerd door financiële steun van het Rijk en het COA.
- De uitvoering van de plannen voor School en Omgeving leidt tot een last van € 5,20 mln. Dit wordt gedekt door de rijkssubsidie Kansrijke Wijk.
- Inzet combinatiefunctie gebaseerd op het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) voor een gezondere leefstijl en een sterkere sociale basis. Hiervoor zijn incidentele lasten en baten voor begroot van € 0,84 mln.
- Voor de uitvoering van de taken gerelateerd aan de kinderopvangtoeslagaffaire ontvangt de gemeente een financiële bijdrage van € 0,38 mln. van het Rijk.
- De afwaardering van diverse onderwijshuisvesting heeft een incidentele impact van € 0,56 mln. op het programma.
- De uitvoering van het programma 'Vergroten van kansen Jeugd' binnen de regiodeal heeft een incidenteel effect van € 0,56 mln.
Programma verstedelijking:
De onderstaande activiteiten hebben een incidenteel effect op het programma verstedelijking:
- De grondexploitaties zijn als incidenteel opgenomen. Dit komt zowel is zowel bij de lasten als de baten in de periode 2025 tot en met 2028 verwerkt. Het investeringsfonds en transformatiefonds zijn onderdeel van dit programma.
- Voor de dam tot dam fietsroute is € 0,50 mln. begroot. Dit wordt gedekt via een bijdrage van de provincie.
- Voor de verduurzaming van de slecht geïsoleerde woningen in het kader van het Nationaal Isolatieprogramma is € 1,72 mln. begroot. Dit wordt gedekt uit rijksbijdrage.
- Voor de voorbereidingskosten van gebiedsontwikkeling is € 0,57 mln. begroot.
- Voor het energiebesparingsprogramma woningen is € 0,27 mln. begroot.
Programma duurzaamheid
- Voor het klimaatakkoord worden in 2025 en 2026 rijksbijdragen ontvangen (jaarlijks € 2,6 mln.) die tot kosten leiden.
- Voor de bestrijding van de energiearmoede worden rijksbijdragen ontvangen die ook voor dezelfde bedragen tot besteding leiden ( € 1,7 mln.).
- Voor bodembeheer (saneringen) is incidenteel € 2,48 mln. begroot in 2025
Programma gezondheid
- Op basis van de GALA-SPUK regeling is voor 2025 een bedrag van € 1,82 mln. begroot voor Volksgezondheid en Opvoedondersteuning. Dit bedrag wordt volledig besteed aan gerelateerde projecten.
- Voor de inloopvoorziening Veldpark ter bestrijding van het bestaande overlast is € 0,50 mln. begroot. De rijksmiddelen van het Volkshuisvestingsfonds zijn ter dekking van de lasten.
- Voor de proeftuin Jeugd en Gezien is in 2025 € 0,40 mln. begroot.
Programma economie, kunst en cultuur
- Voor de investeringen die door de ROM InWest gedaan worden en door ons gefinancierd worden is voorzichtigheidshalve een voorziening begroot van € 0,54 mln.
Programma veiligheid
- Rijksbijdragen vanuit Regiodeal voor de bekostiging van het team wijkgerichte overlast om de leefbaarheid in Poelenburg, Peldersveld, Zaandam Zuid en de Russische buurt te vergroten (€ 0,83 mln.).
- Zaandam Oost krijgt vier extra toezichthouders. De lasten worden gedekt uit het Volkshuisvestingsfonds (€ 0,27 mln.).
Programma samenwerken aan Zaanstad
- Voor de implementatie van de nieuwe digitaliseringswetten is in 2025 € 0,35 mln. begroot.
Hoofdstuk financiën
- In 2025 zijn de baten in het gemeentefonds lager, vanwege een incidentele korting van het Rijk (voor Zaanstad circa € 6,96 mln.).