Product 4.3 Maatschappelijke ondersteuning en ouder worden
We willen dat Zaankanters van alle leeftijden kunnen meedoen in de samenleving. Soms is daar hulp bij nodig. Wij spannen ons daarom extra in voor de wijken en de inwoners die ondersteuning het meest nodig hebben. Zoals mantelzorgers, ouderen in kwetsbare situaties, inwoners die psychisch kwetsbaar zijn en dak- en thuislozen. Daarbij streven we naar gelijke kansen voor iedereen. Vergrijzing en het streven om inwoners in kwetsbare situaties zo veel en zo lang mogelijk thuis, in de wijken, te ondersteunen, zorgen voor een financiële uitdaging. Ook de krapte op de arbeidsmarkt en de tekorten in de zorg dwingen ons tot aanpassingen. Dat betekent dat we meer een beroep doen op inwoners, bijvoorbeeld als goede buur, vrijwilliger of als mantelzorger. We zijn ons bewust van de maatschappelijke consequenties hiervan. Wij ondersteunen daarom vrijwilligers(organisaties) en laten mantelzorgers er niet alleen voor staan. Dak- en thuisloosheid is per definitie een ongezonde leef omstandigheid. We zetten in op het voorkomen hiervan en bieden daarnaast een passende aanpak gericht op het (zelfstandig) wonen met begeleiding. Samen met partners in de stad streven we ernaar dat onze ouderen zo lang mogelijk prettig, veilig en gezond blijven wonen in de eigen wijk. Dat vraagt om passende woonruimte en de nabijheid van welzijn, ontmoetingsmogelijkheden en ondersteuning. Omdat de opgave voor gezondheid niet stopt bij onze gemeentegrenzen, investeren we in de samenwerking in de regio. Binnen de regionale en lokale uitwerking van het IZA (integraal zorgakkoord), GALA (gezond en actief leven akkoord) en het regionale programma GOUD (specifiek gericht op betere zorg voor ouderen vanuit de thema’s ‘gezond blijven en zelfstandig wonen’, ‘goed herstel en voorkomen van acute zorg’ en ‘leven met langdurige zorg’) werken we regionaal samen aan betere, toekomstbestendige en betaalbare zorg. Daarnaast participeren we in het regionale Netwerk Dementie en werken we regionaal samen in de aanpak van ggz-problematiek. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Begroting 2025 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Dat vindt voldoende contacten met andere mensen te hebben | nb | 71% | 75% | 75% | 75% | 76% | Zaanpeiling |
% Dat mantelzorg als zware belasting ervaart | 17% | 17% | 14% | 17% | 17% | 17% | Zaanpeiling |
Toelichting
Percentage dat vindt voldoende contacten met andere mensen te hebben
Het bevorderen van voldoende contact is een complex vraagstuk. Opgavebreed en opgave overstijgend stimuleren we onderlinge contacten tussen inwoners en geven een aanzet om eenzaamheid tegen te gaan. Dat is onder andere een van de doelstellingen van het Gezond en Actief Leven Akkoord.
Percentage dat mantelzorg als zware belasting ervaart
We willen dat mantelzorgers er niet alleen voor staan. Mede door de vergrijzing is het de verwachting dat het beroep op mantelzorg gelijk blijft of zal toenemen. Hierdoor is het doel om het percentage inwoners dat mantelzorg als zware last ervaart gelijk te houden (en niet laten oplopen).
Met deze indicator volgen en toetsen we of het Actieplan mantelzorg volstaat.
Speerpunten 2025
Maatschappelijke opvang
In het kader van de vernieuwing van de Maatschappelijke Opvang (MO) verbouwen we verschillende opvangplekken. Daardoor komen er meer en kleinschaligere opvangplekken in Zaanstad. Dat is nodig vanwege de stijging van het aantal dak- en thuislozen. Om meer inzicht te krijgen in die aantallen doen we samen met Kansfonds en Hogeschool van Utrecht mee met een landelijke telling van dak- en thuislozen (Ethos light telonderzoek). Het is ook nodig om de toegang tot de opvang aan te passen (wie heeft er recht op welke opvang, hoe regelen we het proces en welke regels horen daarbij). Het inzicht uit de telling gaat daarbij helpen. Zowel de vernieuwing van de opvang als van de toegang stellen de gemeente wel voor financiële uitdagingen.
Afloop opdracht Sociale Wijkteams
De Sociale Wijkteams hebben een brede opdracht. Zij zijn dé plek waar Zaankanters informatie, voorzieningen, hulp en ondersteuning vinden. Ze voeren in opdracht van de gemeente landelijke en lokale regelgeving uit. Daarmee zijn de 11 wijkteams, van drie aanbieders, een belangrijke partner van Zaanstad. De overeenkomsten met deze aanbieders (Dock, Incluzio en SMD) lopen op 31-12-2026 af. Dit betekent dat we per 1 januari 2027 een nieuwe opdracht moeten verstrekken. In 2025 starten we het inkooptraject op basis van de in 2024 uitgevoerde evaluatie en visievorming.
Uitvoeren Actieplan mantelzorg
De Sociale Wijkteams hebben opdracht gekregen om mede het Actieplan mantelzorg uit te voeren. Met het Actieplan ontwikkelen en versterken we de ondersteuning aan mantelzorgers van inwoners van Zaanstad. Dat doen we door betere signalering (wie zijn mantelzorgers), kennisvergroting, samenwerking, waardering en ondersteuning. Landelijk beleid en financiering uit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorgakkoord (IZA) helpen om het beleid verder uit te werken.
Aanbesteding Wmo maatwerk
Inwoners die langdurig onvoldoende zelfredzaam zijn, kunnen hulp en ondersteuning krijgen. Zaanstad sluit daarvoor contracten af met zorgaanbieders. De contracten voor huishoudelijke hulp, ambulante begeleiding en dagbesteding eindigen op 1 januari 2026. Daarom werken we in 2025, samen met de gemeenten in Zaanstreek-Waterland aan een nieuwe aanbesteding. Nieuwe inzichten, bijvoorbeeld uit de themaonderzoeken toezicht Wmo, nemen we hierin mee. Bij de uitvoering van de nieuwe contracten hebben we aandacht voor de impact op Zaankanters die de hulp ontvangen en voor de uitvoeringsorganisatie.
Uitvoeringsagenda Woonzorgopgave
De uitvoeringsagenda Woonzorgopgave helpt ons om oplossingen te zoeken voor het complexe vraagstuk van wonen en zorg voor ‘aandachtsgroepen'. Complex, omdat er te weinig geschikte (kleine, toegankelijke, betaalbare) woningen zijn en in de zorg. Ook telt de kwetsbare situatie van de wijken waarin deze woningen meestal staan mee. Op de volgende zes locaties onderzoeken we wat dat betekent in de praktijk:
- Toekomstbestendig Westerwatering
- Wooncirkel Wormerveer
- Nieuw Saenden in Zaandam West
- Dementievriendelijk Westzaan rondom Lambert Melisz.
- Nieuw in Kogerveld: Jonker Juffer
- Digitale community in Parkzicht, Koog aan de Zaan.
Naast het leren en ontwikkelen vanuit deze zes ‘focuslocaties’ zijn we met een aantal projecten gestart om de basis beter op orde te krijgen.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten bestaan uit kosten voor WMO taken (€ 0,8 mln) ook de onderuitputting jaarrekening is hier begroot (-€ 0,4 mln)
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor specialistische zorg zonder verblijf (€ 33,2 mln), Beschermd wonen (€ 10,6 mln), Maatschappelijke opvang en verslavingszorg (€ 4,4 mln), individuele verstrekkingen vanuit de WMO (€ 4,2 mln), PGB WMO (€ 0,9 mln), collectief vervoer en parkeren (€ 1,1 mln), huisvestingskosten sociale wijkteam (€ 0,6 mln), toegang sociale wijkteams (€ 0,6 mln).
Niet beïnvloedbaar
De niet beïnvloedbare kosten bestaan uit rente en afschrijvingen van de wijkteams (€ 0,2 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft kosten van de sociale wijkteams ( € 15,0 mln), kosten voor cliëntondersteuning en slachtofferhulp (€ 1,8 mln) en personeelskosten (€ 2,8 mln).