Product 1.2 Actief burgerschap
We willen het vertrouwen in de overheid en de lokale politiek herstellen. We zetten in op democratische vernieuwing. Dit doen we door meer ruimte te creëren voor het gesprek met inwoners, organisaties en ondernemers. We benutten de kennis en vaardigheden van onze inwoners én faciliteren en stimuleren maatschappelijke initiatieven. Veel Zaankanters zijn actief betrokken bij de samenleving in de vorm van meedenken, meedoen en bijdragen aan hun omgeving. In de Zaanse samenleving is ruimte voor maatschappelijke initiatieven en herdenken en vieren van diversiteit, in verbinding met elkaar en met de randvoorwaarden die hiervoor nodig zijn. De gemeente wil aansluiten bij wat er al is, dit daar waar nodig faciliteren, verbinden en stimuleren. Het initiatievenplatform voorjewijkie.nl en de subsidies voor maatschappelijk initiatief dragen bij aan de opgaven in de stad. Er is ruimte voor ontmoeten: Zaanstad erkent het belang van buurthuizen voor ontmoetingen in de stad en de dorpen. De gemeente ondersteunt deze ontmoetingsplekken richting een duurzaam toekomstperspectief. Zaanstad kent een lange traditie als het gaat om emancipatie en inclusie en mee kunnen doen in de samenleving. We investeren steeds in het hernieuwen van de bestaande contacten in stad en dorpen; het versterken van het netwerk met verschillende gemeenschappen en sleutelfiguren; het vroegtijdig ophalen van signalen van netwerken en wijken en intern beleggen. We faciliteren gesprekken en brengen verschillende partijen bijeen op diverse thema’s. We blijven met respect voor elkaar de dialoog voeren over maatschappelijke onderwerpen zoals discriminatie, integratie en slavernijverleden. En zorgen ervoor dat we elkaar niet uitsluiten. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Begroting 2025 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Bezoek en behoefte aan buurthuis (ja, enkele keer + ja, geregeld) | 17% | 15% | 19% | 19% | 20% | 18% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger | 34% | 30% | 29% | 28% | 30% | 35% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt afgelopen jaar actief te zijn geweest om zijn buurt te verbeteren | 26% | 29% | 29% | 33% | 35% | 33% | Zaanpeiling |
Toelichting
Percentage bezoek en behoefte aan buurthuis (ja, enkele keer + ja, geregeld)
De afgelopen jaren is het percentage respondenten dat behoefte aan een buurthuis heeft gestegen. Mede door het verhuizen van Kleurrijk naar een groter pand, verwachten we dat het percentage bezoekers in 2025 licht zal stijgen.
Percentage inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger/zegt actief te zijn geweest om de buurt te verbeteren
In de toelichting op dit product staat omschreven dat wij inwoners willen stimuleren om mee te denken, mee te doen en bij te dragen aan hun omgeving, zodat onderlinge dialoog op gang komt, verbinding ontstaat en we de kennis en vaardigheden van inwoners goed benutten. Landelijk staat vrijwillige inzet onder druk. Het aantal hulpvragen groeit en het werven van nieuwe vrijwilligers wordt als moeilijk ervaren. De wens voor vrijwillige inzet is aan het veranderen. Mensen willen bijvoorbeeld meer flexibiliteit en kortere projecten doen. Door in te spelen op de trends willen we een groei in vrijwilligerswerk realiseren.
Speerpunten 2025
Ondersteunen van buurthuizen als plekken voor ontmoeting en activiteit
We werken in 2025 aan een nieuwe buurthuisregeling. De regeling moet aansluiten bij de behoeften van bewoners, de wijken en van de buurthuisbesturen, en toekomstbestendig zijn. De buurthuizen vormen een belangrijk onderdeel van de sociale basis in de Zaanse wijken als vaste ontmoetingsplekken.
Drie buurthuizen zijn betrokken bij nieuwbouwtrajecten: De Poelenburcht (in het Huis van de Wijk), ‘De Nieuwe Pelikaan’ (Krommenie) worden multifunctionele voorzieningen. De Vuister (Westerkoog) bereidt zich ook voor op nieuwbouw. De gemeente ondersteunt de besturen in deze trajecten. Waar mogelijk zijn de buurthuizen verduurzaamd; dit blijft een aandachtspunt in de locaties die huren en/of met nieuwbouw aan de slag zijn.
Faciliteren, verbinden en stimuleren van vrijwilligers en maatschappelijk initiatief
We werken aan het versterken van de sociale basis in de stad. Dit betekent dat we aandacht hebben voor het naar elkaar omzien in wijken, buurten en dorpen. Daarnaast willen we ervoor zorgen dat inwoners in staat zijn hun leven zelfstandig te leiden, met eigen regie en een ondersteunend netwerk dat hiervoor nodig is.
Het initiatievenplatform voorjewijkie.nl is er om vrijwilligers te inspireren en te begeleiden, en om alle initiatieven op één centraal punt bij elkaar te brengen. Met de laagdrempelige subsidieregelingen (matchfunding en initiatievensubsidie) ondersteunt de gemeente initiatieven financieel. Het ‘warme netwerk’ van sleutelfiguren is van grote waarde: zij kunnen verwijzen en anderen informeren. In 2025 leggen we de focus op het beter bereiken van jongeren. We voeren verbeteringen door naar aanleiding van deze contacten en starten een nieuwe evaluatie van het platform en de subsidieregelingen.
Vrijwilligerswerk stimuleren en ondersteunen blijft van groot belang. Het aantal hulpvragen neemt toe, het werven wordt als lastig ervaren en de wens voor vrijwillige inzet verandert. Samen met Zaankanters voor Elkaar ondersteunen we vrijwilligerswerk en de vrijwilligersorganisaties bijvoorbeeld door trainingen te geven.
We versterken en verbinden de maatschappelijke initiatieven en netwerken in de stad. Dit strekt zich uit over de verschillende opgaven, zoals het netwerk, de Stille Krachten. Een netwerk van laagdrempelige armoede initiatieven.
De wijkopgaveplannen in de verschillende gebieden zijn ook een belangrijke pijler van de sociale basis. In de verschillende wijken is veel aandacht voor preventieve inzet op jongeren, armoede, gezondheid, langer thuis wonen, eenzaamheid en ontmoeten.
Vluchtelingenopvang
In 2025 ligt de nadruk op het in stand houden van de bestaande opvanglocaties in het Noordzeekanaalgebied voor asielzoekers opgevangen door het COA en in het centrum van Zaandam en Saendelft voor Oekraïense ontheemden. Samen met onze partners blijven we inzetten op een activiteitenaanbod gericht op sport, cultuur, taal, ontmoeting en ontspanning. Om zo het welzijn en de integratie van vluchtelingen te bevorderen. Voor de Oekraïne-opvang vragen we bij meerderjarige ontheemden die inkomsten hebben een wettelijk verplichte eigen bijdrage voor gas, water en elektra (€105 per maand per volwassenen, maximaal twee keer per gezin).
Roze Zaterdag
Op 28 juni 2025 organiseert Zaanstad Roze Zaterdag in samenwerking met Stichting De Zaanse Regenboog, Stichting Marketing Zaanstreek en Discriminatie.nl. Dit landelijke evenement bevordert zichtbaarheid en acceptatie van de lhbtiqa+-gemeenschap en versterkt Zaanstad's imago als inclusieve stad.
Roze Zaterdag biedt aanzienlijke voordelen voor de lokale horeca. Restaurants, cafés en hotels kunnen meer klanten en omzet verwachten. Bezoekers van buiten de stad zorgen voor extra inkomsten en een levendige sfeer. Lokale ondernemers kunnen profiteren door speciale acties en evenementen te organiseren.
Diversiteit en Inclusie
De gemeente Zaanstad ontwikkelt een langetermijnvisie voor het inclusief herdenken en vieren van belangrijke momenten en feestdagen. Deze visie is essentieel voor het versterken van de saamhorigheid en gelijkwaardigheid binnen onze gemeenschap. Het doel is dat elke inwoner zich gezien en gehoord voelt, en dat onze herdenkingen en vieringen een afspiegeling zijn van de diversiteit in Zaanstad. Het biedt een platform voor verschillende bevolkingsgroepen om samen te komen, hun verhalen te delen en van elkaar te leren. Dit bevordert begrip en acceptatie, wat cruciaal is voor het bouwen van een rechtvaardige en harmonieuze samenleving.
Inclusief herdenken en vieren betekent aandacht besteden aan diverse historische momenten en feestdagen. Voorbeelden hiervan zijn Keti Koti, de herdenking van de afschaffing van de slavernij, en de Indië-herdenking ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Japanse bezetting en de Bersiap-periode.
Daarnaast heeft het een positieve sociaal-economische impact. Evenementen zoals Roze Zaterdag trekken toeristen aan, stimuleren de lokale economie en zorgen voor een levendige sfeer in de stad. Dit komt ten goede aan lokale ondernemers en versterkt het gevoel van trots en verbondenheid onder de inwoners van Zaanstad.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten betreffen wijkbudgetten (€ 0,7 mln) en buurthuizenbudget (€ 0,3 mln)
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreffen de leefgelden voor Oekraïnse vluchtelingen (€ 0,9 mln)
Niet beïnvloedbaar
De niet beïnvloedbare kosten betreft voornamelijk kosten voor de opvang van Oekraïnse vluchtelingen (€ 12,9 mln), kosten voor noodopvang (€ 0,9 mln) en Pact Zaandam Oost (€ 0,6 mln) en kapitaallasten kleiner dan €0,1 mln.
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft met name de toevoeging aan de reserve opvang Oekraïnse vluchtelingen (€ 14,5 mln), daarnaast betreft het personeelskosten (€ 5,9 mln), kosten voor buurthuizen (€ 0,9 mln), welzijnsactiviteiten (€ 0,8 mln) en Pact Poelenburg (€ 0,9 mln).