Onderwijs

Toelichting

 
Percentage doelgroepkinderen dat deelneemt aan voorschoolse educatie, reguliere opvang of opvang bij gastouder

• Het voorkomen van onderwijsachterstanden moet op jonge leeftijd gebeuren. Om die reden streven we ernaar dat kinderen met een indicatie naar een kinderopvang met Voor- of Vroegschoolse Educatie (VVE) gaan. Deze indicator geeft aan hoeveel kinderen uit de doelgroep we bereiken.
• De interventies staan beschreven in het AOB-beleidsplan en de extra inzet voor 2025 wordt kort toegelicht bij het product.

Percentage kinderen dat bij de eindtoets het streefniveau haalt

• Deze indicator geeft aan welk percentage leerlingen met de eindtoets het hogere niveau voor taal behaalt. Dit wordt het streefniveau of 2F (taal) genoemd. Het percentage leerlingen dat dit niveau zou moeten halen is afhankelijk van de schoolweging en ligt tussen de 30% en 67% per school.   
• Het streven is dat zoveel mogelijk leerlingen dit niveau aan het einde van de basisschool behalen. We streven naar 60%, dat 3% boven het landelijk gemiddelde van 57% ligt.
• Het realiseren van het beoogde taalniveau is een gezamenlijke inspanning van de gemeente met de Voor- en Vroegschoolse Educatie en van de schoolbesturen met het onderwijs.

Aantal doelgroepkinderen dat we bereiken met naschoolse activiteiten

• Naschoolse activiteiten organiseren we via de stedelijke impulsregeling OSC én via de verlengde leertijd in Zaandam-Oost. Hiermee investeren we in talentontwikkeling, sport en cultuur voor kinderen voor wie dit niet vanzelfsprekend is. Dit draagt bij aan kansengelijkheid.
• Deze indicator bestaat uit het aantal leerlingen dat we bereiken met de verlengde leertijd (VL) en het aantal leerlingen dat we bereiken via de impulsregeling sport en cultuur (OSC).
• We gaan de komende tijd meer kinderen bereiken met de verlengde leertijd, vanwege de tijdelijke Rijksmiddelen voor Kansrijke Wijken die zijn toegekend t/m 2025 (met een jaar optie tot uitloop in 2026).
• De wijzigingen van de impulsregeling OSC in 2021 hebben tot een veel groter bereik geleid. De wijzigingen waren onder andere: géén eigen bijdrage meer, deelname is gratis, aanmelding niet meer verplicht via ingewikkeld systeem, alléén scholen met A en B status kunnen deelnemen (daardoor was meer budget beschikbaar voor doelgroepkinderen).
• In 2020 zijn we in Poelenburg en Peldersveld gestart met de verlengde leertijd (in plaats van de impulsregeling) en waren door corona nauwelijks activiteiten in kader van de impulsregeling mogelijk.

 
Een goede start met taal
36% van de Zaanse kinderen heeft een indicatie Voor- en Vroegschoolse Educatie (tegenover een landelijk gemiddelde van 20%) en is vergelijkbaar met andere steden met grootstedelijke problematiek. Het bereik van doelgroepkinderen is tussen 2019 en nu verbeterd van 69% naar 80%, voor een groot deel door de inzet van vele partners in het Pact Zaandam Oost. De laatste horde is het zwaarst en vraagt om extra (nieuwe) interventies om onze ambitie van 85% bereik te halen.
Samen met de GGD en kinderopvang zetten we in op een goede toeleiding naar de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), zodat meer kinderen een goede start op de basisschool hebben. We willen ouders en kinderopvangorganisaties laagdrempelig ondersteunen met het aanmelden voor VVE. En we vertalen het bereikonderzoek uit 2024 naar interventies. In het Pact-gebied wonen de meeste doelgroepkinderen, hier investeren we extra en vooral integraal via de Zaanse aanpak voor jonge peuters en ouders.
In partnerschap met de onderwijs- en kinderopvangpartners geven we een extra impuls aan de kwaliteit van de VVE door implementatie van de vastgestelde kwaliteitskaders. Met de kwaliteitskaders hebben we goede sturingsinstrumenten in handen.

Passende VVE
Sinds een aantal jaren zien en analyseren de kinderopvangorganisaties, GGD, scholen en de jeugdteams een groeiende groep kinderen met een zorg- en ondersteuningsbehoefte op de VVE. Zij hebben niet altijd de juiste ondersteuning voor handen voor deze kinderen. Ze zien een toenemende achterstand in de spraak- en taalontwikkeling, de ontwikkeling van zogenoemde executieve functies (zoals aandacht kunnen houden en kleine problemen op kunnen lossen) en een toename van gedragsproblematiek.
Er zijn verschillende initiatieven met hetzelfde doel; een zo goed en passend mogelijk aanbod voor kinderen in de voorschoolse periode. Met de VVE-partners willen we een passende oplossing vinden voor kinderen met zorg- en ondersteuningsbehoefte, om zo kwalitatieve VVE te kunnen blijven bieden voor alle peuters.
We onderzoeken vanuit de invloedsfeer van de VVE-partners naar maatregelen om kwaliteit te bieden voor alle kinderen binnen de VVE. We zien nu dat er meer duurzame mogelijkheden zijn in een integrale aanpak van passende VVE. We willen de peuter plus groep liever niet meer uitbreiden of meer peuters verplaatsen. Beter is het om het huidige aanbod aan te passen. Dat sluit aan binnen de brede visie van normaliseren en inclusief onderwijs.

Ouders betrekken en slimme verbindingen maken
In 2025 zetten we in op meer en nieuwe manieren van ouderparticipatie bij voor- en basisschool, want (groot)ouders en verzorgers zijn cruciaal in het leven van een opgroeiend kind. Samen met onze partners sturen we zo op een goede samenwerking binnen de IKC’s. Het onderzoek uit 2024 naar de (voor)schoolkeuze van ouders laat zien dat we het bereik kunnen vergroten en ouders kunnen verbinden aan de school. In 2025 gaan we hiermee aan de slag en leggen de nadruk op van elkaar leren en slimme verbindingen maken met wat er al gebeurt op de Zaanse scholen, met en goede voorbeelden uit het land.

Implementatie uitbreiding Verlengde leertijd Zaandam-Oost
Vanaf schooljaar 2024-2025 starten meer scholen in Zaandam-Oost met Verlengde leertijd, en breiden andere scholen uit naar 5 uur per leerling per week. In Zaandam-Oost staan 12 A-locaties. Daarvan hadden er al 7 Verlengde leertijd. Daar komen nu 3 scholen bij. We volgen de uitwerking van het Hoofdlijnenakkoord in verband met de zorgen over de continuïteit van beschikbare rijksmiddelen. Twee scholen maken even pas op de plaats en wachten de uitwerking van het akkoord af.

Uitnodigende onderwijsgebouwen op de juiste plek
Voor 2025 lopen de volgende IHP-projecten:

• Haalbaarheid en voorbereiding Blaise Pascal College;
• Wijkgerichte aanpak voor scholen in Wormerveer: Pionier, Theo Thijsse & De Mei. Dit vormt onderdeel van een gebiedsaanpak samen met partners in Wormerveer-Noord, die in 2025 verkend wordt.
• Voorbereiding van: In het Veld, Behouden Haven, de Egelantier, Komeet/Palet, De Dijk Oost (Oude Haven), De Delta/Koraal (fase 2 Kreekrijk), De Gouw & De Kernschool, De Windroos & Kleurenpracht, De Horizon, de Vrije School;
• Ontwerp en voorbereiding realisatie Bertrand Russell College, OBS Kogerveld; Zaans Hout, Wij-land, Realisatie Herman Gorter, D. Doniastraat;

Bij de vernieuwbouw of renovatie van schoolgebouwen worden er altijd woningen en/ of maatschappelijke voorzieningen op of bij de school gerealiseerd, tenzij dit om goede redenen niet kan. De onderbouwing van deze afwijzing wordt in de Actualisatie van het IHP meegenomen of apart aan de raad uitgelegd.

Leerplicht
Door de wettelijke taak van de afdeling Leerplicht, zijn de leerplichtambtenaren een belangrijke actor binnen de context van de jeugdigen. Het komende jaar willen we de wettelijke positie van de leerplichtambtenaren versterken; ook het samenspel tussen leerplicht en de scholen om schooluitval te voorkomen.

Passend Onderwijs
In het najaar 2024 wordt het thuiszitterspact herzien. Het bestaande thuiszitterspact is alleen gericht op kinderen in het voortgezet onderwijs. We gaan het onder andere uitbreiden naar het primair onderwijs en komend jaar uitwerken. In de aanpak benoemen we concrete acties om het aantal thuiszitters terug te dringen. De samenwerking tussen PO en VO, de PO, (V)SO, en VO-scholen, het jeugdteam, de GGD en de gemeenten Zaanstad, Oostzaan en Wormerland wordt versterkt. In het pact en de aanpak staat het kind centraal: steeds zoeken we naar oplossingen vanuit het recht van het kind op een passend en inclusief onderwijsaanbod.

Leerlingenvervoer
De landelijke en lokale ontwikkelingen vragen om scherpere keuzes in het leerlingenvervoer (taxivervoer). Om de kosten te beheersen en de budgetoverschrijding terug te dringen werken we een aantal beheersmaatregelen verder uit in 2024 en 2025.
We nemen maatregelen voor de zelfredzaamheid van leerlingen. We streven naar een passend vervoersplan dat past bij de ontwikkeling van het kind door te praten met ouders/verzorgers We bereiden een pakket voor aan alternatieven voor taxivervoer zoals (elektrische) fietsen, fietslessen en begeleiding met het openbaar vervoer. Met een aangescherpte werkwijze willen we voor het begin van schooljaar 2025-2026 startklaar zijn.

Kwetsbare EU-arbeidsmigranten
Naar schatting zijn er 1.000 kinderen en jongeren van EU-arbeidsmigranten in Zaanstad, vooral in Zaandam Oost. Steeds meer professionals in de zorg, het sociaal domein en het onderwijs uiten hun zorgen over met name de Bulgaarse arbeidsmigranten en hun kinderen vanwege taal- en ontwikkelachterstanden, gezondheidsproblemen en slechte woonomstandigheden. Daarom willen we de groep arbeidsmigranten helpen, met de focus op kinderen, zodat zij een beter toekomst perspectief krijgen. Dit doen we door ondersteuning door sleutelpersonen en adviseurs arbeidsmigranten, informatievoorziening in eigen taal en informatiebijeenkomsten. Er komt een (regionaal) informatiepunt arbeidsmigranten. Ook gaan we professionals ondersteunen ingezet die in het dagelijks werk te maken hebben met deze groep. De hulpverlening mag niet nog verder onder druk komen te staan. Dit doen we door trainingen, ondersteuning bij gesprekken en voorlichtingsbijeenkomsten. Meer interventies gaan we nog verder uitwerken.

Beïnvloedbaar        
De beïnvloedbare kosten betreffen kosten voor lokaal onderwijsbeleid (€ 0,4 mln) en een IHP haalbaarheidsonderszoek (€ 0,1 mln)         

Beperkt beïnvloedbaar        
Dit betreft kosten voor de onderwijshuisvesting (€ 5,1 mln), leerlingenvervoer (€ 5,3 mln), impulsgelden sportbedrijf (€ 0,4 mln) en schadeherstel (€ 0,1 mln).         

Niet beïnvloedbaar         
Hieronder vallen de kapitaallasten voor onderwijshuisvesting (€ 9,4 mln), onderwijs achterstand beleid (€ 8,4 mln), voorkomen schooluitval (€0,5 mln), regiodeal leren werken (€ 0,1 mln), de regiodeal vergroting kansen voor jeugd (€ 0,6 mln), combinatiefuntie impulsgelden sportbedrijf (€ 0,1 mln), inzet combinatiefunctie Poelenburg verlengde leertijd (€ 0,3 mln) en Kansrijke wijken school en omgeving (€4,4 mln).          

Op middellange termijn beïnvloedbaar        
Dit betreft met name personeelskosten (€ 2,8 mln), schoolmaatschappelijk werk (€ 0,4 mln) en kosten voor inzet combinatiefuncties (€ 0,1 mln) en de peuterspeelzalen (€ 0,3 mln).