Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam

De regeling wordt getroffen ter ondersteuning van de colleges bij de uitvoering van hun taken op het gebied van het omgevingsrecht in het algemeen en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in het bijzonder, alsmede de taken op het terrein van vergunningverlening, handhaving en toezicht op grond van de in artikel 5.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht genoemde wetten. Voorts wordt de regeling getroffen ter behartiging van de taken voortvloeiend uit het Besluit risico's zware ongevallen 1999.

Wethouder Onclin is lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Breunesse.

Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.

Ontwikkelingen

Ontwikkelingen

De inhoudelijke activiteiten van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied liggen voor een groot deel vast vanuit wet- en regelgeving en beleidsdoelstellingen van de opdrachtgevers.

De werkzaamheden van de dienst zijn vertaald in de vastgestelde strategische agenda voor 2023-2025 van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied.

De strategische agenda bestaat uit drie samenhangende en elkaar versterkende onderdelen:

• Inhoudelijke opgaven op het gebied van klimaat, milieu-gerelateerde gezondheid, en transformatie gebieden
• Versterking van ons instrumentarium op het vakgebied vergunning verlenen, toezicht houden, handhaven en adviseren
• Organisatieontwikkeling: wat is er nodig binnen de ODNZKG om punt 1 en 2 te realiseren.

Ter ondersteuning hiervan dient de Uitvoerings- en Handhavingsstrategie 2024-2027 die in 2023 is vastgesteld en opgavegericht is ingestoken, waarbij de doelen van de Omgevingswet als vertrekpunt dienen. De komende jaren zal de Uitvoerings- en Handhavingsstrategie meer en meer impact krijgen op de uitvoeringspraktijk van de OD NZKG.

Aanvullend zijn diverse ontwikkelingen die impact hebben op de uitvoering van de taken en mede richting geven aan de koers voor de komende jaren. Zoals het onderzoek van de commissie Van Aartsen ter verbetering van het VTH-stelsel en de energietransitie, maar ook de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de wet Kwaliteitsborging bouw.

De Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging

Op 1 januari 2024 zijn de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen ingevoerd, wat leidt tot de voorspelde extra werkzaamheden voor de OD NZKG. De hausse aan vergunningaanvragen onder het oude recht van eind 2023 zet de werkprocessen onder druk. De grote hoeveelheid zal invloed hebben op de doorlooptijden van de aanvragen, maar ook op nieuwe aanvragen. Het toezicht op deze aanvragen zal gedeeltelijk ook nog plaatsvinden in 2025.

Ook bezwaar en beroep van deze aanvragen zal nog doorlopen. Oude en nieuwe procedures zullen volgens het overgangsrecht nog naast elkaar lopen. Onder meer het beheren van twee sets bekendmakingen en ook het toezicht houden en handhaven onder twee regimes kost extra tijd.

Onder de Omgevingswet kunnen  weer leges worden opgelegd bij milieuvergunningen en alle opdrachtgevers waaronder de gemeenten Zaanstad hebben daarvoor gekozen. Het inregelen daarvan vergt extra inspanningen. Er is nog geen praktijkervaring met de nieuwe procedures, dus allicht zullen de nieuwe legesverordeningen in de komende jaren nog aanpassing behoeven.

In de meerjarenbegroting 2024-2027 was geraamd dat de extra benodigde inzet in het eerste jaar na inwerkingtreding, zeker 5% van de capaciteit zal vergen (in 2024 € 1,9 mln). Voor 2025 is € 1,4 mln. opgenomen en deze extra inzet wordt in 2026 en 2027 afgebouwd naar nul.

Financiële en personele uitdagingen

De OD NZKG heeft aangegeven de kengetallen pas te valideren als er meer zicht en ervaring is met de gevolgen van de Omgevingswet op het werk. In de voorliggende meerjarenbegroting zijn – na het besluit over de kadernota 2025 – alle taken gekwantificeerd en als begrotingswijziging meegenomen. De OD NZKG geeft aan om richting de opdrachtgevers transparant te zijn over wat er nodig zal zijn.

Daarnaast vormt het een basis om al voor de zomer 2024 gesprekken te starten met de opdrachtgevers voor een verdere vertaling in de afspraken voor de UVO’s 2025.

Duidelijk is dat de komst van de nieuwe wetten veel impact heeft op de dienst en indirect ook de opdrachtgevers. De ODNZKG is hierover transparant en informeert de opdrachtgevers over nieuwe inzichten en gevolgen die zich (tussentijds) voordoen

De omgevingsdienst ziet zich geconfronteerd met krapte op de arbeidsmarkt en genoodzaakt om haar werkzaamheden in evenwicht te brengen met de beschikbare uitvoeringscapaciteit. Dit zal in afstemming met de opdrachtgevers leiden tot een herprioritering van de bestaande werkzaamheden en nieuwe ontwikkelingen. Deze meerjarenbegroting ligt voor ter besluitvorming voordat de invulling van de herprioritering volledig duidelijk is, maar de indicatie voor de omvang van de herprioritering is al wel verwerkt in de begroting voor 2025.

Rekenkamerrapport energiebesparingsplicht

In maart 2023 is een kritisch rapport van de Rekenkamer verschenen over de sturing en controle van de gemeente Zaanstad op de energiebesparingsplicht van Zaanse bedrijven. De conclusies en aanbevelingen uit het rapport hebben een breed gevoeld besef van urgentie laten ontstaan. De OD NZKG werkt in samenspraak met de deelnemers aan de aanbeveling uit het rapport met als doel verbetering aan te brengen. Bespreking en afstemming tussen de OD en de dienst hierover vindt periodiek zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau plaats.

Financiële positie

Jaarrekening 2023

Het jaar 2023 is afgesloten met een positief saldo van € 3.652K. Het saldo bestaat ten opzichte van de begroting uit lagere baten ad € 1.325K en lagere lasten ad € 5.023K. Daarnaast is het saldo op reserves 46K negatief. De lagere baten houden met name verband met minder werk in het kader van de UVO 2023. De lagere lasten worden voornamelijk veroorzaakt door krapte op de arbeidsmarkt, waardoor minder medewerkers zijn ingestroomd dan verwacht. Dit heeft geleid tot lagere loonkosten. Daarnaast is de financiële inzet op het IBP-programma versterking VTH-stelsel minder geweest dan voorzien.

De bijdrage van de gemeente Zaanstad bedroeg voor 2023 € 3.603.000. Ten opzichte van de gewijzigde begroting 2023 was dit een onderschrijding van € 233.000. Deze onderschrijding is al verwerkt in het resultaat 2023.

Voorstel resultaatbestemming

Het positieve resultaat is als volgt bestemd:

€ 1.858.000 doteren aan de algemene risico reserve

€ 500.000 doteren aan de bestemmingsreserve Omgevingswet t.b.v. MBA project

€ 1.294.000 terugbetalen aan de opdrachtgevers van de omgevingsdienst

Voor Zaanstad betreft dit een incidenteel voordeel van € 69.000 in 2024. Dit is verwerkt in de voorjaarsnota 2024.

Begroting 2025

In de meerjarenbegroting 2025-2028 zijn de lasten en baten in evenwicht. Het totaal der lasten bedraagt € 89,5 mln. in 2025 waarvan € 84,1 mln. wordt gedekt vanuit de uitvoeringsovereenkomsten met de deelnemers. Het Zaanse aandeel hierin bedraagt € 4,9 mln.

In de tussen Zaanstad en Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied te sluiten Uitvoeringsovereenkomst 2025 zal de exacte bijdrage worden vastgelegd, rekening houdend met de werkzaamheden in 2025 en eventueel gewijzigde of aanvullende volumes en ambities. Na afloop van het jaar zal uiteindelijk conform de systematiek worden afgerekend op basis van daadwerkelijk geleverde diensten, producten en uren.

Naar aanleiding van de ontwerp- meerjarenbegroting 2025-2028 is de volgende zienswijze ingediend;

• Het verzoek om aandacht te blijven hebben voor de aanpassingen die nodig zijn onder de nieuwe Omgevingswet en de gemeente hierover te blijven informeren.
• Te benadrukken dat de gemeente in 2026 een financieel uitdagend jaar staat te wachten, de gemeente de mogelijkheden om tegenvallers op te vangen is aan het verkennen en dat een van die mogelijkheden is om een generieke bezuiniging op te leggen aan alle gemeenschappelijke regelingen.

Risico's en beheersmaatregelen

Risico's

De noodzakelijke weerstandscapaciteit van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied wordt bepaald door kwantificering van de gewogen risico’s. Deze risico’s zijn:

• wet- en regelgeving (met name omgevingswet),
• conjuncturele ontwikkelingen, arbeidsmarkt en Groen Staal
• bedrijfsvoering
• prestatiegericht financieren

Beheersmaatregelen

Om risico’s op te kunnen vangen heeft de OD NZKG een risicobuffer in het leven geroepen. Daarnaast zijn er frequent overleggen tussen gemeente en OD, zowel bestuurlijk als ambtelijk op diverse niveaus.

De beschikbare weerstandscapaciteit en de noodzakelijke weerstandscapaciteit worden tegen elkaar afgezet met de ratio weerstandsvermogen. Het algemeen bestuur heeft in 2017 een ratio van 1 tot 1,5 vastgesteld. Deze ratio is naar verwachting voor het jaar 2024, inclusief toevoeging vanuit de resultaatbestemming 2023, toereikend.

Meerjarig voldoet de verhouding tussen noodzakelijke en beschikbare weerstandscapaciteit aan de ratio weerstandsvermogen (1 tot 1,5), mits de reserve gelijk blijft aan zijn huidige omvang.