Lokale heffingen

Onder de rechten (ook wel retributies genoemd) vallen de Begraafrechten, Leges, Marktgelden, Vermakelijkhedenretributie Zaanse Schans en het Zeehavengeld. De bestemmingsheffingen zijn de Afvalstoffen- en de Rioolheffing. Voor de rechten en bestemmingsheffingen mag maximaal 100% aan kosten worden verhaald. De kostendekkendheid wordt onder de 100% gehouden omdat bij overschrijding het risico bestaat dat de Verordening door de rechter (deels) onverbindend wordt verklaard.  Alleen de Vermakelijkhedenretributie is niet begrensd tot een maximum van 100% kostenverhaal en mag enigszins een overschrijding laten zien.

Afvalstoffenheffing
Er is sprake van een kostentoename als gevolg van loon- en prijsstijging (indexering). Daarnaast nemen de kosten voor inzameling en verwerking van huishoudelijk afval toe. Dit heeft zowel te maken met groei van de stad, als met de prijsontwikkelingen op de grondstoffenmarkt. Hier staat tegenover dat een hoger aantal huishoudens ook tot meer opgelegde heffingsaanslagen en dus inkomsten leidt.
Het doorvoeren van bovenstaande kostenontwikkelingen wordt afgedekt door het tarief met 2,2% te verhogen. Dit betekent een verhoging van het tarief Afvalstoffenheffing met € 7,65 per huishouden. Dit is mogelijk door in 2025 € 501.000 te onttrekken aan de egalisatievoorziening. Hierbij blijft de voorziening in 2025 naar verwachting voldoende hoog om de risico’s en een mogelijk nadelig resultaat over 2024 af te dekken. Indien het resultaat over 2024 meevalt, blijft er naar verwachting ook in 2026 nog ruimte over om te onttrekken.

Verdeling van kosten en dekking volgens model:

* kostendekkendheid is inclusief opbrengsten derden die niet in dit dekkingsmodel zijn opgenomen. Als gevolg hiervan een geringe rekenkundige afwijking

Begraafrechten
De gemeente Zaanstad neemt met ingang van 1 januari 2025 het beheer van de begraafplaats bij de protestantse kerk in Assendelft over. Hiertoe heeft de gemeenteraad op donderdag 30 mei jl. besloten (nummer raadsbesluit 8238741).

In 2022 heeft de raad besloten om het algemene deel van de begraafplaatsen met ingang van 2023 structureel toe te rekenen aan de openbare ruimte. De begraafplaatsen hebben daarmee een meer brede maatschappelijke betekenis gekregen als plek voor rust en bezinning. Daardoor zijn ook in 2025 de toegerekende personeelslasten (loonkosten en overhead) aan de Begraafrechten lager. Het jarenlange structurele tekort op de exploitatie is daarmee ondervangen.
Door loon- en prijsstijgingen zijn de toe te rekenen kosten toegenomen, daartegenover zijn, op basis van resultaten in 2024, de verwachte inkomsten 2025 uit de begraaftarieven bijgesteld. Hierbij is rekening gehouden met de toevoeging van de Protestantse begraafplaats Assendelft.
Na indexering van de kosten als gevolg van prijsstijgingen en bijstelling van de inkomsten, is het verschil tussen kosten en inkomsten nihil. Hiermee is in 2025 sprake van kostendekkendheid bij een tariefstijging van 0%.

Verdeling van kosten en dekking volgens model:

BIZ-heffing Stadshart Zaanstad
De Wet op de Bedrijveninvesteringszones (Wet op de BIZ) biedt de mogelijkheid tot het instellen van een zone waarbinnen alle gebruikers van niet-woningen (winkels, horeca, bedrijven, instellingen) financieel bijdragen aan activiteiten die door een meerderheid van de ondernemers gewenst zijn. Een BIZ is daarmee een wettelijk instrument voor en door ondernemers, waarmee alle ondernemers gezamenlijk investeren in de kwaliteit van hun omgeving en zo een bijdrage leveren aan de economische ontwikkeling van het gebied.
De BIZ-bijdrage wordt geheven van de gebruiker van een niet-woning (bedrijf, instelling ed.).Indien een onroerende zaak bij het begin van het kalenderjaar niet in gebruik is, wordt de BIZ-bijdrage van de eigenaar geheven. De bijdrage wordt vastgesteld naar de WOZ-waarde en komt tot stand na een door het college uit te voeren wettelijke draagvlakmeting.

De raad heeft bij besluit 2018/18177 de Verordening Bedrijven investeringszone Stadshart Zaandam vastgesteld voor een periode van 5 jaar; 2019 t/m 2023. Het bestuur Stichting Stadshart Zaandam (BIZ-bestuur) heeft een verzoek ingediend om de BIZ heffing Stadshart Zaandam opnieuw in te stellen voor een periode van 5 jaar; periode 2024 t/m 2028.
Bij raadsbesluit z7846985/d283 is de BIZ Verordening opnieuw voor 5 jaar vastgesteld - periode 2024 t/m 2028 - met ingang van 1 januari 2024. Na een positieve uitkomst van de door het college uitgevoerde draagvlakmeting, is de BIZ-Verordening met ingang van 1 januari 2024 voor de duur van 5 jaren in werking getreden.

Leges
De Leges Verordening bestaat uit drie hoofdstukken; hoofdstuk 1 t/m 3. Binnen hoofdstuk 1 en 2 is kruissubsidiëring mogelijk en mag de opbrengst maximaal 100% kostendekkend zijn. Voor hoofdstuk 3 geldt een kostendekkendheid van 100% binnen de paragraaf.

De kostendekkendheid wordt iets onder de 100% gehouden omdat bij overschrijding het risico bestaat dat de Verordening door de rechter (deels) onverbindend wordt verklaard

Hoofdstuk 1
De producten in dit hoofdstuk bestaan voor 95% uit diensten die geleverd worden aan individuele inwoners zoals informatie uit het gemeentearchief, paspoorten, identiteitskaarten, rijbewijzen en huwelijksvoltrekkingen. Ongeveer 5% van de diensten wordt geleverd aan (kleine) ondernemers, zoals standplaatsen en vergunningen Winkeltijdenwet.
De Leges voor paspoorten, rijbewijzen, verklaringen omtrent het gedrag en uittreksels Burgerlijke Stand zijn door het Rijk gemaximeerd (ca. 90% van de dienstverlening binnen dit hoofdstuk). Er is uitgegaan van de maximale toerekening van kosten aan de producten (inclusief compensabele btw 21%).
Het tarief Gehandicaptenparkeerkaart stijgt van € 104,40 in 2024 naar € 152,85 in 2025 (stijging 46,4%). Voor 2024 is het tarief lager dan 100% kostendekkend vastgesteld en is alleen geïndexeerd. Het dekkingstekort dat hierdoor ontstond is voor één jaar gedekt met incidentele middelen. Het tarief voor 2025 is, conform raadskader, weer 100% kostendekkend.
Inwoners die de kosten voor een Gehandicaptenparkeerkaart niet kunnen betalen, kunnen een aanvraag doen voor tegemoetkoming in de vorm van bijzondere bijstand
Het tarief voor levering van reisdocumenten op een adres, daalt van € 16,70 naar € 0,00 (gratis). In 2025 wordt gestart met een pilot. De mogelijkheid om reisdocumenten thuis te bezorgen, verlaagt de druk op de balies in de publiekshal. Het tekort van € 50.000 wordt gedekt uit de algemene middelen.

Nieuw beleid
Het innen van Leges van het buiten behandeling stellen of intrekken van de aanvraag is nieuw beleid. Wanneer een aanvraag buiten behandeling wordt gesteld of wordt ingetrokken, worden de leges verminderd. Het financiële effect is moeilijk vast te stellen, omdat de paragraaf uit meerdere onderdelen bestaat.
Verdeling van kosten en dekking volgens model:

Hoofdstuk 2
De producten binnen dit hoofdstuk betreffen met name de dienstverlening voor het verlenen van omgevingsvergunningen op het gebied van bouwen (bijna 95%). Daarnaast betreft het vergunningaanvragen voor monumenten, sloop, asbestverwijdering, het maken van een uitrit en voor het kappen van bomen.  

Nieuwe wetgeving en Leges Verordening 2025
Na eerder uitstel, is  met ingang van 1 januari 2024 de Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. De aan de nieuwe wetgeving aangepaste Verordening heeft grote impact: fiscaal juridisch, financieel en uitvoeringstechnisch. Bij de tariefberekening voor 2025 is uitgegaan van de ervaringen in het eerste half jaar van 2024.

Verder uitstel Wkb voor verbouwactiviteiten
De Wkb werd eerder voor verbouwactiviteiten uitgesteld tot 1 januari 2025. Bij Kamerbrief van 6 juni 2024 (bron: Besluit verbouw onder kwaliteitsborging uitgesteld | VNG) is deze wetgeving voor verbouwactiviteiten verder uitgesteld naar (tenminste) 1 juli 2025. De definitieve ingangsdatum wordt uiterlijk op 1 december 2024 vastgesteld. Gezien het geringe effect op het kostendekkingspercentage van de Leges Verordening, is besloten dit besluit af te wachten en de nieuwe ingangsdatum begin volgend jaar te verwerken en eventueel mee te nemen in de VJN 2025.

Verdeling van kosten en dekking volgens model:

Hoofdstuk 3
Binnen dit hoofdstuk worden vrijwel alle diensten geleverd aan (kleine) ondernemers zoals horeca-exploitatievergunningen en evenementenvergunningen (buurtfeesten, kleine braderieën, Dam-tot-Dam-loop, Zaanregatta, Koningsdag, muziekfestivals e.d.).
In het coalitie akkoord is besloten om het tarief voor kleine evenementen en herdenkingsplechtigheid niet te verhogen of te indexeren met prijs- en loonontwikkelingen. Er is structurele dekking om deze tarieven niet kostendekkend vast te stellen. Het tarief evenementen A-categorie blijft hiermee gelijk aan 2024 ad. € 52,30. Het tarief herdenkingsplechtigheid blijft € 0,00.

Bij de tariefberekeningen voor 2025 kwam een kostendekkend tarief voor de Leges evenementen B uit op  € 1.088,07. In 2024 is het tarief € 230,30. Dit betekent een stijging van 372,5%. Deze stijging wordt veroorzaakt doordat in 2024 een incidentele dekking van € 0,054 mln. is ingezet om het tarief lager dan kostendekkend te kunnen houden. Voor 2025 is het tarief Leges evenementen B alleen geïndexeerd met de prijsindex van 2,2%, het tekort van € 0,055 mln. wordt incidenteel gedekt uit de egalisatiereserve.

Marktgelden
In 2024 is een incidentele dekking van € 0,027 mln. ingezet om het tarief Marktgelden lager dan kostendekkend te kunnen houden, Het tarief in 2024 kwam daarmee uit op € 0,71 per m2 marktkraam. Een kostendekkend tarief voor 2025 zou uitkomen € 0,80 per m2 marktkraam Dit betekent een stijging van 12,7%. Om die stijging tegen te gaan, is voor 2025 het tarief alleen geïndexeerd met de prijsindex  van 2,2% naar afgerond € 0,73 per m2 marktkraam. Het hierdoor ontstane tekort van € 0,022 mln. wordt incidenteel gedekt uit de egalisatiereserve.

Verdeling van kosten en dekking volgens model:

Rioolheffing
Het tarief voor Rioolheffing is conform de reguliere prijsindex verhoogd met 2,2%. Vanuit de egalisatievoorziening wordt net als voorgaande jaren incidenteel een korting op de belastingaanslag  gegeven. De aanslag rioolheffing inclusief korting neemt daardoor met 2,2% ten opzichte van 2024 toe. Hierdoor stijgt de aanslag rioolheffing voor de Zaanse inwoner in 2025 van € 315,68 (aanslag 2024) naar € 322,62.

Verdeling van kosten en dekking volgens model:

* exclusief rijksuitkering slappe bodem

In 2014 heeft het Rijk de gemeenten met hogere onderhoudslasten als gevolg van een ‘slappe bodem’ (veengrond) financieel gecompenseerd. Zaanstad ontvangt hiervoor jaarlijks € 587.000 via de Algemene Uitkering. Deze uitkering wordt gebruikt voor de dekking van het rioolbeheer.

Vermakelijkhedenretributie Zaanse Schans
Het tarief van de VMR dient jaarlijks te worden vastgesteld op basis van de geprognotiseerde kosten en opbrengsten (bezoekersaantal x tarief). Rekening houdende met een regionale stijging van het aantal bezoekers wordt voor de Zaanse Schans een stijging van 4,1% voor 2024 geraamd. Dat betekent dat het aantal betalende bezoekers in 2024 stijgt van 683.000 naar 711.000 bezoekers. De prognose voor het toeristisch bezoek in 2025 voorziet eveneens in een groei, die weliswaar niet zo stevig zal zijn, maar toch voorziet in een groei van 2,5% in het aantal bezoekers. Dit doorgerekend op de verwachting van 711.000 betalende bezoekers aan de Zaanse Schans voor 2024 betekent voor 2025 een prognose van 728.600 bezoekers.
Uitgaande van een verwacht aantal betalende bezoekers van 728.600 voor 2025 en verwachte kosten van € 0,621 mln., leidt dit tot een tarief van € 0,85 per betalende bezoeker. In 2024 is het tarief € 0,55. Dit betekent een stijging van 55%. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door hogere kosten (€ 0,07 mln.) en anderzijds door het rekenen met een lager aantal betalende bezoekers.
Het tarief voor 2025 is gelijk gehouden aan dat van 2024: € 0,55 per betalende bezoeker. Het tekort van € 0,22 mln. wordt incidenteel gedekt uit de egalisatiereserve.

Duurzaam exploitatiemodel
De ondernemers van de Zaanse Schans werken aan een duurzaam exploitatiemodel in de vorm van één toegangskaart voor de Zaanse Schans. Hierin wordt dan ook de dekking van gemeentelijke kosten ten behoeve van de Zaanse Schans meegenomen. Hierdoor zou mettertijd de heffing van de VMR eventueel kunnen komen te vervallen. De uitwerking wordt de komende tijd verder vormgegeven.

Wielklemmen/wegslepen
Zaanstad handhaaft fiscaal rechtelijk op voertuigeigenaren die niet betalen, door middel van een naheffingsaanslag. Met ingang van 2020 wordt gebruik gemaakt van de wielklem (2019/15590). Op grond van artikel 235 eerste lid Gemeentewet kan een voertuig worden geklemd en weggesleept.    De tarieven zijn een vergoeding van kosten.
Voor 2024 was het aantal te verwachten wielklemmen 1.400. De praktijk wijst uit dat er maandelijks ongeveer 46 wielklemmen worden geplaatst. Het aantal verwachte te plaatsen wielklemmen is hierop bijgesteld naar 550. Dit leidt voor 2025 tot een tariefstijging van 167,9% naar € 404,40 (2024: € 150,95).
Het tarief voor het wegslepen stijgt met 1,8% naar € 429,35 (2024: € 421,70).

Zeehavengeld
Gemeente Zaanstad stemt op basis van Europese regelgeving (anti-concurrentiebeding ten aanzien van andere lidstaten), jaarlijks de tarieven af op die van de gemeente Amsterdam. De tarieven van Amsterdam worden pas in januari bekend. De tariefstelling van de Zaanse Verordening Zeehavengeld wordt hierdoor - zoals elk jaar - later aan de raad voorgelegd.