Algemene uitkering
Jaarlijks ontvangt Zaanstad volgens een bepaald verdeelstelsel een uitkering uit het Gemeentefonds. Het verdeelstelsel is opgenomen in de Financiële verhoudingswet . In de verdeling van het fonds naar gemeenten wordt rekening gehouden met onderlinge verschillen in kosten waarmee de gemeenten te maken hebben en met de draagkracht van de gemeenten. De omvang van het gemeentefonds is in principe gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Echter het Rijk heeft dit principe losgelaten voor de jaren 2026 en verder. Karakteristiek voor de algemene uitkering is dat elke gemeente vrij is in de besteding van het geld. |
|---|
Algemene uitkering
Hoeveel geld gemeenten uit het Gemeentefonds krijgen, hangt af van hun kenmerken en belastingcapaciteit. De belastingcapaciteit geeft aan hoeveel belasting een gemeente jaarlijks kan innen. De rijksoverheid kijkt bij de verdeling van het Gemeentefonds onder meer naar:
- aantal inwoners
- aantal jongeren
- aantal uitkeringsgerechtigden
- oppervlakte van de gemeente
- grootte van de watergebieden
Deze kenmerken heten 'maatstaven' en er zijn meer dan 40 maatstaven. Elke maatstaf heeft een bedrag voor elke 'eenheid'.
De omvang van het Gemeentefonds is sinds 2024 gekoppeld aan de groei van het bruto binnenlands product (bbp). De ‘samen trap op samen trap af’- systematiek is losgelaten. Het voordeel hiervan is een stabiele groei van de uitkering. Het nadeel is dat als de rijksuitgaven harder groeien dan het bbp, de gemeenten niet met het zelfde tempo meegroeien met de rijksuitgaven.
De begroting is gebaseerd op de meicirculaire 2024. In dat document informeert het Rijk de gemeenten over de omvang en de verdeling van het geld uit het gemeentefonds voor de jaren 2024 en verder . De belangrijkste punten daaruit voor de begroting zijn:
- Opschalingskorting en uitkering in 2026:
- De zogenoemde opschalingskorting, die tot nu toe van invloed was op de uitkering aan gemeenten, wordt vanaf 2026 definitief afgeschaft. Dit betekent dat gemeenten vanaf dat jaar extra geld ontvangen, waardoor de uitkering in 2026 iets hoger is dan voorheen.
- In 2025 wordt echter een eenmalige uitname gedaan om dit te kunnen financieren. Hierdoor is de uitkering in 2025 lager dan voorheen.
- Financieringssystematiek (bbp-systematiek):
- Het nieuwe kabinet heeft besloten om de nieuwe financieringssystematiek (bbp-systematiek) al vanaf dit jaar in te voeren. Dit zal de financiering stabieler maken.
- Zorgelijke situatie voor de jaren na 2025:
- Ondanks de verbeteringen in 2026 blijft de hoogte van het macrobudget voor de jaren 2026 en verder zorgelijk.
- Het lijkt erop dat het nieuwe kabinet niet van plan is om het financiële tekort te dichten of te verkleinen, waardoor veel gemeenten, waaronder Zaanstad, met begrotingstekorten te maken krijgen in de jaren na 2025.